Wirująca kula
W rezultacie początkowa, wolno wirująca kula zamienia się w szybko wirujący dysk. Naukowcy sądzą, że w taki właśnie sposób powstają dyski protoplanetarne wokół młodych gwiazd, a także być może dyski otaczające czarne dziury w centrach galaktyk.
To, czy dyskiem stanie się cala galaktyka, zależy od wyniku wyścigu między kolapsem obłoku protogalaktycznego i procesami gwiazdotwórczymi. Z obłoku, który zacznie szybko rotować i zamieni się w dysk, zanim uformują się w nim gwiazdy, powstanie galaktyka spiralna. Jeżeli jednak gwiazdy uformują się, zanim rozwinie się rotacja obłoku, będą poruszać się po swych pierwotnych orbitach i powstanie galaktyka eliptyczna. Zderzenia młodych galaktyk i łączenie się mniejszych takich obiektów w większe wprowadzają do tego procesu dodatkowe komplikacje (co zdarza się często, ponieważ większość galaktyk nie powstaje w izolacji).
Galaktyka eliptyczna
Niektóre galaktyki eliptyczne, a także otoczki galaktyk spiralnych utworzyły się zapewne wskutek zderzeń. W gwiazdowych układach podwójnych dyski akrecyjne powstają wtedy, gdy grawitacja jednego ze składników (np. zwartego i gęstego białego karła) „wysysa” gaz z towarzysza, który najczęściej jest gwiazdą większą i mniej zwartą.
Ponieważ wysysany gaz zachowuje moment pędu (związany z orbitalnym ruchem większej gwiazdy wokół wspólnego środka masy), zwykle nie może bezpośrednio opaść na białego karla i układa się w wirujący wokół niego dysk. Aby wykonać jeden obieg po orbicie, materia z wewnętrznych obszarów dysku potrzebuje mniej czasu niż materia z obszarów zewnętrznych. (Podobnie rok na Merkurym jest znacznie krótszy od ziemskiego ma zaledwie 88 ziemskich dni). Różnice prędkości orbitalnych wywołują efekt ścinania: elementy dysku, które znajdują się w nieco różnych odległościach od osi obrotu, „ślizgają" się po sobie.
Tarcie dysku
Jeśli w jakiejś formie istnieje w dysku tarcie, to spowalnia ono szybciej rotujące elementy wewnętrzne i przyśpiesza wolniej rotujące elementy zewnętrzne. W ten sposób moment pędu jest przekazywany z wewnętrznych obszarów dysku do jego obszarów zewnętrznych.
W efekcie rotacja w obszarach wewnętrznych staje się zbyt wolna, by przeciwdziałać grawitacji, i materia przemieszcza się w kierunku osi obrotu. Ponieważ dysk nie przestaje wirować, każdy jej element porusza się po spirali w kierunku centralnej gwiazdy albo czarnej dziury. Materia, która wędruje ku centrum dysku, wyzwala swą grawitacyjną energię potencjalną. Część tej energii przekształca się w energię kinetyczną ruchu orbitalnego, natomiast reszta jest zamieniana przez tarcie na ciepło. Zbliżając się do osi obrotu, materia rozgrzewa się do bardzo wysokiej temperatury i zaczyna emitować znaczne ilości promieniowania widzialnego, ultrafioletowego oraz rentgenowskiego.
